Nederlands is een taal van schippers. Vaak hebben we het zelf niet door. Gelukkig zijn er soms journalisten die ons laten zien dat in de krochten van onze huidige taal nog altijd een geschiedenisboek verweven zit over een land met een rijk scheepvaartverleden..
In de NRC Next stond een artikel over homorechten. Het artikel is geschreven door de Rusland-correspondent Hubert Smeets (1965). De beste man houdt van scheepstermen, zo blijkt. Een vriendin vroeg me wat “de boot was aan” betekent. Ik vond dat een vrij normale uitdrukking, maar je hoort het inderdaad niet vaak meer. Een andere bekende: “De maat was vol”. Ongeveer net zo gangbaar.
Boottermen
De Nederlandse taal kent heel wat spreekwoorden met boten:
Buiten de boot vallen. (Niet mee mogen doen)
In hetzelfde bootje/schuitje zitten. (In dezelfde situatie verkeren)
De boot missen. (Te laat zijn)
De boot afhouden. (Terughoudend zijn)
In het huwelijksbootje stappen. (Trouwen)
Maar Smeets gaat verder:
Tussen de klippen door laveren. Oef! Niet gewoon zeilen, maar laveren: Zigzaggend tegen de wind in varen, en ook nog tussen de klippen door. Verrekte knap dus, wat die Malis daar flikte.
Het is eigenlijk niet heel vreemd om een artikel over homorechten met schepen te associëren. Misschien dacht Smeets onbewust aan de Gay Pride.
Scheepstermen
Pure Hollandse trots, die scheepstermen. We geven onze tradities (waarvan we misschien graag doen alsof we ze niet hebben) niet alleen bewust door, zoals met Zwarte Pieten, maar ook onbewust. Om maar van wal te steken: Veel van onze voorvaderen waren nou éénmaal tussen de kromhouten geboren. (geboren en getogen op een schip), en dan moet je het kompas wel een beetje verdraaid hebben (gek zijn), want je kunt niet in het katzwijm liggen (stoppen), anders krijg je kinken in de kabel (belemmeringen).
Gelukkig zijn we niet naar de haaien gegaan (reddeloos verloren), maar op goede kaai beland (goed terecht gekomen). We zijn nu geankerd op het vaste land, en botvieren (afreageren) onze zorgen soms nog door mensen af te takelen of af te tuigen. We zitten nou éénmaal met z’n allen als haringen in de ton in dit kleine landje. We doen ons best om in deze tijd niet aan lager wal te raken. Het wil maar niet vlotten. We hebben nog heel wat voor de boeg.
Je kunt Hollanders wel de wind van voren geven, maar in de gouden eeuw hadden we de wind juist mee. We hebben ons land toen goed op de kaart gezet. Later heeft Nederland nog een paar keer achter het net gevist, maar uiteindelijk toch altijd weer schoon schip gemaakt. Zo reilt en zeilt het prima in dit landje.
Eigenlijk raakt dit verhaal kant nog wal. Toch hebben onze voorvaderen ons heel wat scheepstermen nagelaten, die wij nu nog met het hoofd boven water houden.
Bronnen:
Smeets, H (14 januari 2013). Het blijft gewoon een taboe in Rusland. NRC Next
Afbeelding: Jacob van Strij – Het Jacht van de kamer Rotterdam (Publiek domein)
Nederlands
Leave a Reply